Mindfulness; thuis zijn in jezelf

De Amerikaan Jon Kabat-Zinn (74) is de man die mindfulness naar het Westen bracht. Niet alleen was hij de eerste die Oosterse wijsheden begrijpelijk verwoordde, hij ging ze ook wetenschappelijk onderzoeken. Het Magazine Happinez mocht deze bekende internationale leraar een aantal vragen stellen.

Toen u eind jaren ’70 begon met mindfulness kende bijna niemand het; vandaag de dag heeft iedereen het erover. Hoe zou dat komen?
‘Het succes zit ‘m er denk ik in dat iedereen er wat mee kan. In het begin gaf ik het alleen aan patiënten, maar inmiddels wordt het over de hele wereld aan miljoenen mensen onderwezen. Het heeft alleen wel jarenlang werk gekost voordat het zover was. De grote kentering is een jaar of vijftien geleden gekomen, toen het wetenschappelijk onderzoek naar mindfulness enorm begon toe te nemen. Het grote publiek is er nu echt in gaan geloven, vanwege de harde bewijzen over de vele positieve effecten die het heeft op het brein, het immuunsysteem, je sociale contacten, en ga zo maar door.’

Het is best lastig om meditatie dag in dag uit vol te houden.
‘Ik doe het al bijna vijftig jaar. De enige manier om het zo lang vol te houden, is het uit liefde doen. Liefde voor het leven, voor degene die je al bent en die je de hele tijd maar vergeet. Het is een daad van geestelijke gezondheid. Veel mensen denken dat mediteren niks voorstelt; alsof je zit te niksen. Wij mensen zijn namelijk heel goed in doen, in resultaten boeken. Mindfulness is het omgekeerde; van onze doe-modus komen we in de zijn-modus. Het gaat niet om het bereiken van een resultaat of een speciale staat, dat is niet wat mindfulness is. Mindfulness is herkennen hoe bijzonder elk moment hier en nu al is.’

Hoe komt het toch dat het voor de mens zo moeilijk is in het moment te leven?
‘We zijn daar nooit in getraind. Al binnen een milliseconde dwalen we af en laten we ons uit het hier en nu weghalen door allerlei gedachten en gevoelens over het verleden en onze toekomst. Mindfulness is eigenlijk niets anders dan het trainen van je aandachtsspier: hoe meer je die traint, hoe sterker hij wordt, hoe beter je je aandacht bij het hier en nu kunt houden. Hersenscans tonen dat aan: breincircuits die te maken hebben met het ervaren van het nu, worden actiever en raken dikker bekabeld. De circuits waarin de verhalen ronddraaien die we over onszelf en anderen fabriceren, worden kleiner in omvang en minder actief.’

Mindfulness gaat niet over resultaten boeken, maar stiekem denk je toch: merk ik er al iets van in mijn leven?
‘Het resultaat dat je probeert te bereiken, is er al. Je moet het alleen nog leren ervaren: wie jij al helemaal bent. Alles zit al in je. We zijn gewend onszelf voortdurend te moeten verbeteren, maar dat hoeft dus helemaal niet, alles is al volmaakt zoals het is. De grote valkuil is dat je, wanneer het je 75% van de tijd is gelukt met je aandacht in het nu te blijven, de volgende keer 105% wilt scoren. Laat gewoon je ervaring zijn zoals hij is, of het nu akelig voelt of geweldig of neutraal. Je hoeft er niet naar te streven een ander mens te worden. Je bent al perfect, inclusief al je imperfecties! Het gaat om thuis zijn in jezelf, met hoe de dingen nu zijn voor jou. We denken steeds dat we iets anders moeten krijgen om ons compleet of gelukkig te voelen, maar we vergeten dat het huidige moment ons echte leven is. Als je dit moment niet pakt, is straks je leven voorbij gegleden zonder dat je erbij was…’

Wat is volgens u het állerbelangrijkste inzicht dat mensen door mindfulness krijgen?
‘Dat is denk ik de ontdekking dat je de meeste dingen in je leven niet persoonlijk hoeft te nemen. ‘Mijn leven, mijn succes, mijn mislukking, mijn depressie, mijn huwelijk…’; het zijn allemaal alleen maar gedachten. Zodra ons iets overkomt, nemen we het persoonlijk op. Iemand zet ons op een voetstuk en we denken: ‘Zie je wel, ik ben een fantastisch mens.’ Maar dan komt er iemand die je wijst op je fouten en we vinden onszelf afschuwelijk. Terwijl je geen van beiden bent, geen heilige en geen slechterik. Jij bent wie jij bent, en dingen gebeuren gewoon. Als je het altijd over jezelf laat gaan, doe je jezelf vroeger of later onnodig pijn.’

Kunt u een voorbeeld noemen van dingen die in je leven veranderen door mindfulnesstraining?
‘O, het beïnvloedt heel veel. Je gaat anders om met je kinderen, ouders, vrienden en collega’s. Ik heb mensen meegemaakt die qua werk ineens een heel andere weg insloegen. Of ze veranderden hun houding ten opzichte van hun ziekte. Of ze hadden de moed te scheiden, of juist niet te scheiden. Het komt allemaal doordat je beter in contact komt met wie je echt bent en wat je graag wilt in je leven. Veel mensen laten zich vormen door de interesses en aspiraties van anderen, maar het maakt ze niet gelukkig het leven van iemand anders te leven. Onze opdracht is juist; uitzoeken wie we zelf zijn. Leef het leven dat het jouwe is om te leven.’

Bron:
www.happinez.nl/mind-meditatie/de-wetenschap-bewijst-mindfulness-maakt-gelukkig/

Wie is Jon Kabat-Zinn?

Jon Kabat-Zinn verenigt westerse en oosterse wijsheid. Hij promoveerde in 1971 als moleculair bioloog aan het Massachusetts Institute of Technology. Acht jaar later ontwikkelde hij, geïnspireerd door een retraite met de Vietnamese zenboeddhist Thich Nhat Hanh, de achtweekse Mindfulness-Based Stress Reduction training: een combinatie van meditatie en hatha yoga. Daarmee leerde hij chronisch zieken beter omgaan met hun ziekte, pijn en stress. Kabat-Zinn was een van de eersten die wetenschappelijk onderzoek deed naar de effecten van deze training, die ook niet-zieke mensen bleek te helpen. Zijn aanpak wordt nog steeds wereldwijd toegepast. Hij is emeritus hoogleraar geneeskunde aan de universiteit van Massachusetts en oprichter van de Stress Reduction Clinic en het Center for Mindfulness aldaar. Hij schreef diverse boeken over mindfulness. Zijn bekendste in het Nederlands verschenen werken zijn: ‘Waar je ook gaat, daar ben je’ (uitgeverij Kosmos), ‘Mindfulness en bevrijding van depressie’ en ‘Mindfulness voor beginners’ (beide uitgeverij Nieuwezijds).